Legionella in afvalwaterzuivering: van uitbraak tot oplossing

In 2016 en 2017 werden mensen in de omgeving Noordoost-Brabant ineens ernstig ziek. Wat bleek? Er was sprake van een legionella-uitbraak. De GGD ging op zoek naar de oorzaak. Dit onderzoek richtte zich vooral op natte koeltorens, een bekende bron van legionellabesmetting. Toen er een derde uitbraak kwam, organiseerde de GGD een bijeenkomst met het RIVM en de Omgevingsdienst Brabant Noord. Samen onderzochten ze wat de veroorzakende bron kon zijn.

Door de kennis van het RIVM bleek dat legionella op veel meer plaatsen kan ontstaan. Deze mogelijke bronnen werden meteen onderzocht. Hierin speelde de Omgevingsdienst Brabant Noord een rol. Uit de analyse-uitslagen van het laboratorium bleek dat een afvalwaterzuivering de veroorzaker was van de legionellabesmettingen. Dit was nog niet eerder voorgekomen in Nederland.

Tenten op bassins

Het was duidelijk: voor dit probleem bestond geen regelgeving waar we op konden terugvallen. Samen met alle betrokken partijen werd er een plan gemaakt om dit probleem op te lossen. Het bedrijf voelde zich enorm verantwoordelijk en heeft meteen op twee bassins tijdelijke tenten geplaatst. Dat voorkwam dat de aerosolen, met daarin de legionellabacterie, zich verder konden verspreiden. Uit onderzoek bleek dat één bassin een vast bouwkundig dak moest krijgen en het andere bassin een drijvende afdekking met zogenaamde candocks. Voor het legionellavrij maken van de afgezogen lucht is een UV-filter installatie geplaatst. Dit kon niet zomaar, hiervoor was een omgevingsvergunning (bouw) nodig voor het plaatsen van het vaste dak.

Nieuwe maatregelen

Daarnaast zijn met een omgevingsvergunning (milieu) de maatregelen vastgelegd en dus verplicht gesteld. Het bedrijf monitort nog steeds de legionellaconcentratie in de afvalwaterbassins en of het op bepaalde punten nog zou kunnen verspreiden naar de omgeving.

Toeval of risico?

Nee, deze uitbraak was geen toeval. Inmiddels bleek uit literatuur dat het vaker kan voorkomen. Via Omgevingsdienst NL is daarom een landelijk project gestart om te inventariseren waar er allemaal afvalwaterzuiveringen in Nederland staan. Het RIVM heeft samen met andere partijen geprobeerd duidelijkheid te krijgen over wanneer en bij welke soort zuiveringen je kans kunt hebben op legionellagroei en verspreiding. En via het Ministerie van Waterstaat en Infrastructuur is met een werkgroep gewerkt aan het bedenken en ontwikkelen van voorschriften voor een vergunning of maatwerkbesluit.

Alles voor een gezonde omgeving

Door de komst van de Omgevingswet met het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) wordt nu nog gewerkt om een extra activiteit met regels toe te voegen aan het Bal. En die zijn nodig. Want dan zijn straks alle afvalwaterzuiveringen die risico’s hebben op legionellagroei en verspreiding verplicht om deze in beeld te brengen, beheersplannen op te stellen, eventuele maatregelen te treffen en continu te monitoren of er sprake is van groei en verspreiding van legionella. Wie daarop controleert? Dat doen wij als omgevingsdienst. Want wij houden toezicht op milieuregels bij afvalwaterzuiveringen. Zo zorgen we voor een veilige, gezonde en schone omgeving!